Đánh giá thể trạng bò sữa

Cũng như các vật nuôi khác bò sữa ăn thức ăn, phần năng lượng cung cấp của khẩu phần được dùng cho các hoạt đông của các bộ máy, tạo ra chất béo trong sữa… phần dư thừa được chuyễn thành mở dự trử dưới da, ở các mô liên kết . Khi nhu cầu tăng cao, hoặc khẩu phần ăn không đủ lượng mở dự trử này sẽ được chuyễn hóa cung cấp năng lượng cho các hoạt động, tạo ra sản phẩm . Đánh giá mức độ dự trử mở dưới da ở một số vùng trên cơ thể của bò sữa giúp người chăn nuôi biết được tình trạng đáp ứng dinh dưỡng (năng lượng) của khẩu phần ăn, tình trạng dinh dưỡng ở thời điểm trước đó cũng như năng lượng dự trử cho thời gian sắp tới từ đó có cách điều chỉnh khẩu phần nuôi dưỡng cho phù hợp với nhu cầu sinh lý  bò sữa.

Thang điểm đánh giá thể trạng do Đại học Virginia Polytechnic Institute và State University của Mỹ lập nên có điểm chấm từ 1 đến 5 thông qua việc đánh gíá ở vùng:  xương chậu, chỏm mông, khấu đuôi, các dây chằng xung quanh các xương này.

Cách đánh giá  điểm thể trạng
Dùng mắt và tay để đánh giá lượng mỡ bao phủ vùng thăn , vùng mông và khấu đuôi và cho điểm từ 1 đến 5 theo mô tả sau:

- Thời điểm kiểm tra thể trạng:  sau khi sinh, khi phối giống và khám thai, một lần trong giai đoạn cho sữa và cạn sữa. Nên xác định điểm thể trạng trung bình cho từng nhóm bò.

Đánh giá:

Điểm 1.5:
Mô tả : Xương sống, xương sườn ngắn, xương chậu, xương chỏm mông và xương khấu đuôi lộ rõ, các dây chằng lộ rõ. Vùng xung quanh khấu đuôi và mông lõm sâu xuống, da giữa khấu đuôi và vùng chỏm mông có nhiều nếp gấp.
Kết luận: Bò quá gầy, không được khỏe mạnh, khả năng sản xuất sữa, khả năng sinh nở không tốt

Điểm 2:
Mô tả: Có thể nhìn thấy rõ xương sống và xương sườn ngắn nhưng không nhìn thấy rõ từng đốt xương. Phần nhô lên của các xương sườn ngắn trông giống hình các vân trên vỏ sò, ấn tay vào không cảm nhận được lớp mỡ trên bề mặt của các xương này. Xương chậu và xương chỏm mông lộ rõ, không cảm nhận được lớp mỡ trên các xương chỏm mông. Các dây chằng lộ rõ, vùng da xung quanh đuôi và mông lõm sâu, da giữa khấu đuôi và chỏm mông có các nếp gấp.
Kết luận: Bò rất gầy, sinh sản kém, sản lượng sữa giảm . Sức khỏe có thể không có vấn đề gì.

Điểm 2.5:
 Mô tả : Có thể nhìn thấy các đốt xương sống nhưng không lộ rõ từng đốt một. Có thể đếm được các xương sườn ngắn nhưng chúng không tạo thành hình các đường vân trên vỏ sò. Có thể nhìn thấy rõ các dây chằng nhưng không sắc nét như trong điểm thể trạng 2. Xương chậu và xương chỏm mông nhô ra nhưng vẫn cảm nhận được một ít mỡ trên xương chỏm mông. Vùng xung quanh chóp đuôi và mông lõm xuống.
Kết luận : Đây là điểm thể trạng thấp nhất có thể chấp nhận được. Số bò trong đàn có điểm thể trạng bằng hoặc dưới 2.5 không nên >10% .

Điểm 3:
Mô tá: Có thể nhìn thấy xương sống nhưng các đốt xương tròn đầy. Bao phủ các xương sườn ngắn là một lớp thịt dày từ 1, 5 đến 2, 5cm. Các dây chằng có mỡ bao phủ nhưng vẫn nhìn thấy rõ. Có thể cảm nhận được một ít mỡ trên vùng chậu và chỏm mông. Vùng quanh khấu đuôi lõm vào nhưng da không có nếp gấp.
Kết luận: Bò khỏe mạnh, cho sữa tốt. Nhưng nếu bò sinh con ở thể trạng này thì có thể không đủ mỡ cho giai đoạn đỉnh sữa và duy trì cơ thể cho đến khi tăng lượng chất khô thu vào.

Điểm 3.5:
Mô tả: Có thể cảm nhận được mỡ trên xương sống, xương sườn ngắn và các dây chằng. Mông hơi lõm vào. Có thể không nhìn thấy dây chằng của khấu đuôi nhưng vẫn có thể thấy dây chằng của xương cùng. Vùng xung quanh khấu đuôi tròn, đầy đặn nhưng không quá mập.
Kết luận : Bò cạn sữa và bò sinh con nên có điểm thể trạng này.

Điểm 4:
Mô tả: Lưng phẳng bên trong chứa đầy mỡ. Không thể nhìn thấy từng cái xương sườn ngắn nhưng có thể cảm nhận được khi ấn tay vào. Hình chữ U giữa vùng chậu và xương chỏm mông bằng phẳng, không bị lõm. Không thể nhìn thấy các dây chằng. Vùng xung quanh khấu đuôi tròn đầy và có các ngấn mỡ.
Kết luận : Bò sinh con ở điểm thể trạng này sẽ ăn ít đi, giảm trọng lượng nhiều hơn và có vấn đề về trao đổi chất nhiều hơn.

Điểm 5:
Mô tả: Không thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được xương sống và các xương sườn ngắn. Xương chậu và xương chỏm mông bị mỡ phủ kín và khó sờ thấy. Vùng mông tròn đầy. khấu đuôi phủ đầy mỡ.
Kết luận: Bò quá mập và sẽ có các vấn đề về trao đổi  chất và sinh sản.

Điểm thể trạng mục tiêu đối với bò sữa

Các khuyến cáo về quản lý điểm thể trạng

Điểm thể trạng nên là yếu tố quyết định mức năng lượng trong khẩu phần. Nếu bò quá gầy trong giai đoạn cho sữa cần điều chỉnh tăng mức năng lượng trong khẩu phần và tập trung vào các biện pháp nhằm gia tăng lượng chất khô hấp thu. Nên tăng điểm thể trạng vào giữa và cuối chu kỳ sữa để đạt được điểm thể trạng cần thiết khi sinh con là khoảng 3.5

Nếu bò quá mập vào cuối chu kỳ sữa, hãy giảm mức năng lượng trong khẩu phần ngay lập tức hơn là giảm lượng thức ăn trong giai đoạn cạn sữa.

Khi cho ăn theo nhóm, những con trong cùng một nhóm nên có thể trạng gần giống nhau. Nếu không một số con không có được khẩu phần có mật độ dinh dưỡng phù hợp trong khi một số con khác có quá nhiều chúng sẽ mập lên làm lãng phí mức dinh dưỡng mà chúng hấp thu.

Ở đầu chu kỳ sữa những con bò có sản lượng sữa cao sử dụng rất nhiều năng lượng từ nguồn mỡ dự trữ của cơ thể để sản xuất sữa từ dó điểm thể trạng giảm, tuy nhiên  không nên giảm quá 0.5 điểm thể trạng trong 30 ngày đầu của chu kỳ sữa.

Những con có thể trạng mập sẽ có chu kỳ động dục không đều, thời điểm trứng rụng lần đầu tiên sẽ dài hơn và có thể không đậu thai. Khả năng sản xuất sữa của những con này cũng không ổn định.

Những con có điểm thể trạng quá 3.75 trong vòng 2 tuần trước khi sinh có nhiều khả năng ăn ít đi, giảm cân, có mỡ trong gan, có nhiều vấn đề về sinh sản.